تلگر ام تا اطلاع ثانوي جان سالم به در برد
جلسه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه با موضوع فيلترينگ تلگرام بالاخره برگزار شد و در نهايت به دليل به حد نصاب نرسيدن اعضا بدون نتيجه باقي ماند.
اما ماجرا چه بود؟
از ابتداي شروع به كار شبكه‌هاي اجتماعي در ايران كه با اقبال گسترده كاربران ايراني رو به رو شد بحث فيلترينگ آنها به يك موضوع داغ تبديل شده و اعتراض‌هاي بسياري را نيز به‌همراه داشته است. هرچند فيلترينگ در مورد شبكه هايي چون وي چت فيلتر و انجام شداما نتوانست مانع استقبال گسترده مخاطبان به سايرشبكه‌ها شود و دست آخر هم نوبت به اخبار فيلتر تلگرام رسيد . شبكه اي كه به گفته مديران تلگرام قريب 40 درصد كاربران فعال آن‌را ايرانيان تشكيل مي‌دهند.البته ماجراي فيلترينگ تلگرام كاملا متفاوت از ساير شبكه‌هاي مبايلي و بسيار پيچيده‌تر از بقيه بوده است. به خصوص كه مخالفان زيادي هم نسبت به ساير شبكه‌ها داشته است. از جمله وزير ارتباطات كه درديدار با وزير ارتباطات روسيه گفته بود با مديران تلگرام مكاتباتي داشته‌ايم تا صفحات غير اخلافي و نامناسب فيلتر شوند كه در دوره اي مديران تلگرام اين فيلترينگ هوشمند را انجام دادند، اما بعد از يك دوره، اين فيلترينگ را حذف كردند. با رفع فيلترها و عدم رعايت خط قرمزهاي هشدار داده شده بحث فيلتر ينگ هوشمند موضوع روز شد. البته اين‌بار مكاتبات ايران با مديران تلگرام بي نتيجه ماند و به دليل عدم توانايي ايران براي فيلترينگ هوشمند اين شبكه، موضوع فيلتر كامل تلگرام دردستور كار قرار گرفت.فيلتر تلگرام به مدت 3 ماه است كه در دستور کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه قرار داشت اما به علت نبودن در اولويت مسكوت مانده بود كه به يكباره دادستان كل كشور از بررسي فيلترينگ تلگرام در جلسه اين هفته كميته خبر داد.
قوانين و فيلترينگ
بررسي موضوع فيلترينگ شبكه هاي اجتماعي مبايلي جزو وظايف کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه مطابق قانون جرائم رايانه اي است كه طبق ماده22 قانون جرائم رايانه‌اي قوة‌قضاییه موظف است ظرف یك ماه از تاریخ تصویب این قانون كارگروه (كمیته) تعیین مصادیق محتوای مجرمانه را در محل دادستانی كل كشور تشكیل دهد. وزیر یا نمایندة وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، ارتباطات و فناوری اطلاعات، اطلاعات، دادگستری، علوم، تحقیقات و فناوری، فرهنگ و ارشاداسلامی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، رئیس سازمان صدا و سیما و فرمانده نیروی انتظامی، یك نفر خبره در فناوری اطلاعات و ارتباطات به انتخاب كمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی و یك نفر از نمایندگان عضو كمیسیون قضايی و حقوقی به انتخاب كمیسیون قضايی و حقوقی و تأیید مجلس شورای اسلامی اعضای كارگروه (كمیته) را تشكیل خواهند داد. ریاست كارگروه (كمیته) به عهدة دادستان كل كشور خواهد بود.همچنين بر اساس تبصره1 اين ماده جلسات كارگروه (كمیته) حداقل هر 15روز یك بار و با حضور هفت نفر عضو رسمیت می یابد و تصمیمات كارگروه (كمیته) با اكثریت نسبی حاضران معتبر خواهد بود.
عدم رعايت تفكيك قوا و غايبان بزرگ جلسه
البته نكته مهم در اين قانون رعايت نشدن اصل تفكيك قوا است. رئيس كميته، دادستان كل كشور است،كميته اي كه اكثريت اعضاي آن را نمايندگان دولت تشكيل داده اند. نكته جالب تر اينكه اگر دولت مخالف يك طرح و موضوع باشد به راحتي مي تواند جلسه را از حد نصاب خارج كند اتفاقي كه ديروز افتاد. روز گذشته نمايندگان دولت به دلايل مختلفي چون سفر وزير ارتباطات به عراق غايبان اصلي بودند و براساس شنيده‌ها سبحاني‌نيا، نماينده مجلس و عضو كميته كه روز سه شنبه اعلام كرده بود براي او دعوت نامه ارسال نشده است، هم از غايبان كميته مصادیق محتوای مجرمانه ديروز بود. به حد نصاب نرسيدن اعضاي كميته يك پيام واضح و روشن داشت و آن اينكه مخالفان فيلترينگ تلگرام بسيار بيش از موافقان آن هستند و حتي براساس يك نظر سنجي ميان نمايندگان مجلس نيز تعداد مخالفان فيلترينگ تلگرام بيش از موافقان بوده است . به‌هرحال نبايد فراموش كرد كه كاربرد تلگرام ميان ايرانيان بسيار گسترده بوده و به گفته وزير ارتباطات چيزي حدود 14 ميليون كاربر ايراني از اين شبكه استفاده مي‌كنند و فيلترينگ تلگرام با واكنش هاي منفي كاربران مواجه خواهد شد.
سپاه مستقلا شبكه‌هاي اجتماعي را فيلتر مي‌كند
علیرضا دقیقی، وکیل پایه یک دادگستری نيز در اين رابطه به «قانون»گفت: بر اساس قانون جرائم رایانه ای کارگروهی با عنوان کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه تشکیل شد تا مجرمانه بودن روند شبکه های اجتماعی را مورد بررسی قرار دهد.وي در خصوص قانونی بودن کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه افزود: بسیاری از حقوقدانان بر این عقیده‌اند که آیا قانونگذار می تواند کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه را برای فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی استفاده کند. وی تصریح کرد: کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه به عقیده من تمرکز اطلاعات و دیتای افراد در سامانه‌های ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی که سرور آنها اغلب در کشورهای دیگر بوده برای امنیت کشور خطرناک است. دقیقی ادامه داد: این کارگروه در بیشتر موارد شبکه‌های اجتماعی را در کشور مختل می‌کند تا افراد از این شبکه‌ها خسته شوند و با این کار تمرکز اطلاعات از یک شبکه اجتماعی خارج شود که این امر در خصوص وایبر تحقق یافت و امروزه بیشتر تلگرام را شامل شده است. وی بیان داشت: کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه به عنوان یک ابزار نظارتی می‌تواند ضمن مشخص کردن فیلترینگ در خصوص شبکه‌های اجتماعی یا رفع فیلتر آنها اقدام کند. مردم نیز می توانند بر اساس قانون برای رفع فیلتر شبکه‌ها به دادگاه مراجعه و تقاضای رفع فیلتر را درخواست کنند که این امر تاکنون معمول نبوده است. دقیقی اظهار داشت: سایتهایی که با فیلترینگ از جانب کارگروه مصادیق مجرمانه فیلتر شده‌اند اغلب در شبکه اجتماعی تلگرام کانال‌های ارتباطی را فعال کرده‌اند و مطالب مجرمانه را که در سایت خود گسترش می‌دادند امروزه در قالب این کانال‌ها در بین مردم گسترش می‌دهند. این حقوقدان افزود: سپاه نیز سامانه‌ای را تجهیز کرده است با عنوان «گرداب» که تمام فعالیت‌های شبکه‌های اجتماعی را رصد می‌کند وبه این موضوع اغلب با عنوان حفظ امنیت ملی کشور ورود مي كند. سپاه معتقد است اگر شبکه‌هاي اجتماعي سبب اختلال در امنیت ملی کشورشوند، می‌توانند مستقلا این شبکه‌ها را فیلتر کنند. براساس اين گزارش، حقوقدانان معتقدند قانون كارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه با زير سوال بردن اصل تفكيك قوا در نهايت نمي تواند كارايي لازم را داشته باشد. از طرفي هم زماني كه كل اعضا در مورد يك تصميم مهم مانند فيلترينگ يك شبكه هم نظر نباشند تشكيل و تصميم گيري بسيار سخت خواهد بود بعضا بدون نتيجه، به همين دليل بايد منتظر ماند و ديد دو هفته ديگر بازهم بررسي فيلترينگ تلگرام در دستور كار قرار خواهد گرفت يا مخالفان راهكار مناسب ديگري را براي فيلتر هوشمند تلگرام به كار خواهند بست.