فراز و فرود دفاتر اسناد رسمی؛ از دفتر سردفتر تا «پد اثر انگشت»
كلید تحول دفترخانه‌ها از سال 89 زده شد كه پای سامانه ثبت آنی به میان آمد. این طرح به سرعت از مرحله پایلوت گذشت و یكایك دفترخانه‌های كشور را فتح كرد و حالا هر روز قدمی جلوتر می‌رود.
وقتی اسم سردفتر می‌آید بسیاری افراد تصویر نادرست از پیرمردی در ذهنشان نفش می بندد كه با قدی خمیده، دفتری بزرگ و سرفه كنان برای نقل و انتقال دارایی پدر ثروتمند خانواده وارد یك خانه اعیانی شده است. یك دفتر و یك پیرمرد! این همه تصور بسیاری از مردم از شغلی است كه ریشه 100 ساله در كشورمان دارد. این باور عامیانه گاه چنان با آن دفتر سه كیلویی گره خورده است كه بسیاری از مردم صاحب این دفتر بودن را لازمه صاحب این شغل بودن می دانند و شاید به همین دلیل است كه اشتباه فاحش و متاسفانه متداول " سردفتردار" سر زبانشان است.
نام دفتر نه تنها به نام شغل اهالی این صنف، كه به محل كار آن ها هم سنجاق شده است و عامه، اهمیت دفترخانه را به دلیل وجود همان دفتر بزرگ می دانند. انگار همه چیز گرد "دفتر" می‌چرخد : می آیند در دفتر خانه ، پیش سر دفتر و دفتر را امضا می كنند... و معلوم است كه حذف این دفتر از همه دفترخانه ها اتفاق بزرگی باشد.
همان دفترهایی كه بسیاری از ما دستخطی در یكی از آن ها به جا گذاشته ایم و با نوشتن "ثبت با سند برابر است" قند در دلمان آب شده و صاحب خانه ، ماشین یا زمین شده ایم.
حالا یك دستگاه كوچك كه به اندازه كف دست است، آمده تا به زودی جای این دفترها را بگیرد. همان "پد ثبت اثر انگشت" كه با یك سیم اثر انگشت طرفین معامله را به كامپیوتر می فرستد و دیگر نه دستخطی به جا می ماند و نه دفتری. انگشت را بر روی پد می گذاری و تمام! این پایان یك قرن كار دفتری است.
پیشگام در فن آوری
تغییر بنیادی در دفاتر اسناد رسمی چند سالی است شروع شده است. البته در مقاطع مختلف زمانی تغییراتی رخ داده است اما نه به پر رنگی تغییرات اخیر. وقتی پا به یك دفتر خانه می‌گذاشتی انگار زمان متوقف شده بود. تكنولوژی راهی برای كمك به این صنف پیدا نكرده بود. همان خودنویس بود و جوهر. همان دفترهایی بود كه فقط در فیلم‌ها می‌شد دید و همان سردفتری كه اگر پیرمرد هم نبود، روی رد پای همان پیر مردی پا می‌گذاشت كه نقش یك سردفتر سنتی و دور از تكنولوژی را در ذهن عامه ایفا می كرد. این در حالی بود كه همیشه سردفتران در بهره گیری از تكنولوژی پیشگام بودند و فعالیت 60 گروه سردفتر وبلاگ نویس تایید این حرف است.
سردفتران به فنآوری آشنا بودند؛ اما بستر دفاتر اسناد رسمی هم چنان سنتی بود و مجالی برای بهره گیری از این دانش را در كار نداشتند. همان سردفتری كه یك وبلاگ نویس مشهور بود، مدام در شبكه‌های اجتماعی حضور داشت و فضای مجازی را زیر و رو می كرد طوری كه هیچ خبر و اطلاعاتی از دستش در نمی رفت ، گروهی بزرگ ایجاد كرده بود و با فضایی برای تبادل نظر با هم صنف‌های خود ایجاد كرده بود، وقتی پا به دفتر خانه اش می‌گذاشت، باید اینترنت را زمین و خودنویس را بر می‌داشت و از ساعت 8 صبح تا 2 عصر در یك قرن قبل زندگی می كرد... اما حالا اوضاع فرق كرده. دفتر خانه‌ها رنگ و رویشان عوض شده و به قدری شكل مدرن به خود گرفته‌اند كه حتی وقتی سردفتران روس و ایتالیایی از آن ها بازدید می‌كنند، چنان با تامل سر تایید تكان می‌دهند كه معلوم است تصورش را نداشته‌اند.
ثبت آنی، شروع حركت
كلید تحول دفترخانه‌ها از سال 89 زده شد كه پای سامانه ثبت آنی به میان آمد. این طرح به سرعت از مرحله پایلوت گذشت و یكایك دفترخانه های كشور را فتح كرد و حالا هر روز قدمی جلوتر می رود. اینرسی سكون دفاتر اسناد رسمی مدت هاست به اینرسی حركتی تبدیل شده و خواهی یا خواهی در مسیر مدرن شدن پیش می رود. این می شود كه به مرحله حذف دفاتر جاری و جایگزینی «پد اثر انگشت» می رسیم و اگر كار همین طور ادامه یابد در آینده ای كه به نظر می رسد دور نباشد امضا الكترونیك برای همه شهروندان صادر شده و صفر تا صد كارهای دفاتر اسناد رسمی و نظام ثبتی كشور مدرن شود.
هم چنان سنتی
اما دفاتر اسناد رسمی هر قدر هم مدرن باشد وظایف سنتی خودش را دارد كه در هیچ جا نوشته نشده است و شاید بسیاری افراد از آن بی اطلاع باشند. سردفتران روزانه با مردم زیادی روبرو می شوند كه صرفا برای مشاوره راهی دفترخانه‌ها شده اند. این مراجعات به حدی است كه رییس كانون سردفتران و دفتریاران تخمین می زند ماهانه صد هزار اختلاف در دفاتر اسناد رسمی حل وفصل می شود و سردفتران با ریش سفیدی و ارائه مشاوره حقوقی مجال راهیابی این موارد به دستگاه قضایی را نمی‌دهند.